Koosmooloojii

Koosmooloojii ykn Xinuumamtoo damee fiiziksii fi meetaafiiziksii guutummaa walaabuu ykn marlaallee kanaa burqaa (origin), guddinna (evolution) marlaallee (universe) akkamitti guyyaa hardhaan gahuu danda’e saayinsii qoratudha.

Dirreen Hubble eXtreme Deep Field (XDF) Adoolessa bara 2012 kan xumurame yoo ta'u, galaaksiiwwan yeroo sanatti suuraan kaafaman fagoo ta'an agarsiisa. Urjiilee muraasa fuuldura jiran (kanneen ifaafi salphaatti adda baafamuu danda’an sababiin isaas isaan qofti difraakshinii ispiikees waan qabaniif ), tuqaa ifaan suuraa irratti mul’atu hundinuu galaaksii dhuunfaa yoo ta’u, isaan keessaa tokko tokko waggaa biiliyoona 13.2 kan dheeratan yoo ta’u; yuunivarsiitiin ilaalamuu danda’u galaaksii tiriliyoona 2 ol akka of keessaa qabu tilmaamameera.