Zoodiyaak
Zodiyaak giraaba samii boca girdoo qabuu fi tilmaamaan 8° gara kaabaa ykn kibbaatti (akka latituudii samiitiin safaramutti) akka ekliiptikiitti diriiru/marsu yoo ta’u, daandii mul’ataa Aduun adeemsa waggaa keessatti ispheerii samii qaxxaamurtee deemtudha. Kunis akkaataa nuti lafa dhaabannee ija foonii keenyaan arginudha.
Daandiiwwan Ji'aa fi pilaaneetota mul'atan girdoo ykn giraaba zodiyaak keessa jiru.
Mallattoolee gulaali
Dhaha urjiilee warra dhihaa keessatti, fi astronomy durii keessatti, zodiyaak mallattoo kudha lama kan qabu yoo ta’u, tokkoon tokkoon isaanii dheerina samii 30° kan qabatanii fi tilmaamaan maqaan isaanii urjiilee armaan gadii wajjin kan walsimudha:
- Aries - ♈,
- Taurus - ♉,
- Gemini - ♊,
- Cancer - ♋,
- Leo - ♌,
- Virgo - ♍,
- Libra - ♎,
- Scorpio - ♏︎,
- Sagittarius - ♐, .
- Capricorn - ♑,
- Aquarius - ♒ fi
- Pisces jedhamu.
Mallattoolee urjii kun sirna qindeessaa samii, ykn caalaatti addatti sirna qindeessaa ekliiptikii kan uumu yoo ta’u, kunis ekliiptikii akka ka’umsa latituudiitti, bakka Aduu ammoo equinox vernal irratti qabdu akka ka’umsa longituudiitti fudhata.[4]
Dhahalaaluu gulaali
Ogeessota durii astiroonoomiitiin akka jedhamutti goyyaa dhaloota namaa irratti hundaa'uun carraa fi amalli ati qabdu sitti himama.
- Kunis guyyaan dhaloota namaa- ALAtti
♈ Aries (Ram): Bitootessa 21–Eebila 19
♉ Taurus (Bull): Eebila 20–Caamsa 20
♊ Gemini (Twins): Caamsa 21–Waxabajji 21
♋ Cancer (Crab): Waxabajji 22–Adoolessa 22
♌ Leo (Lion): Adoolessa 23–Hagayya 22
♍ Virgo (Virgin): Hagayya 23–Fulbaana 22
♎ Libra (Balance): Fulbaana 23– Onkoloolessa 23
♏ Scorpius (Scorpion): Onkoloolessa 24–Sadaasa 21
♐ Sagittarius (Archer): Sadaasa 22–Mudde 21
♑ Capricornus (Goat): Mudde 22–Amajji 19
♒ Aquarius (Water Bearer): Amajji 20–Guraandhala 18
♓ Pisces (Fish): Guraandhala 19–Bitootessa 20